«Μήδεια» του Ευριπίδη. Είδαμε και σχολιάζουμε, 27/07 στο Θέατρο Δάσους

«Μήδεια» του Ευριπίδη

«Μήδεια» του Ευριπίδη. Είδαμε και σχολιάζουμε, 27/07 Θέατρο Δάσους

Ας αρχίσουμε με μια εντελώς αντιδεοντολογική ερώτηση: λύθηκαν τα μάγια της θρυλικής Μήδειας του Εθνικού του 1997, με την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη στο ρόλο της Μήδειας; Μιας παράστασης που θεωρήθηκε αριστούργημα και εκλεπτυσμένη πρωτοπορία, καθώς και ρόλος ζωής για την Καραμπέτη. Εκείνη τη μνημειώδη παράσταση στην Επίδαυρο με το επιτηδευμένα πομπώδες κόκκινο κοστούμι, με την τεράστια ουρά και τον κύκλο που σχημάτιζε στο χώρο της ορχήστρας, παραπέμποντας στον κύκλο του αίματος. Το κοστούμι εκείνο που εκτίθεται στο μουσείο με τα εκθέματα έξω από το κοίλον του αρχαίου θεάτρου της Επιδαύρου. Ένα άφταστο όριο, ένα απόλυτο μέτρο σύγκρισης που πάντα έρχεται στο μυαλό μας σε κάθε επόμενη Μήδεια που ανεβαίνει μετά από εκείνη.
Υπόθεση έργου: 
Ο Ιάσων προδίδοντας τη γυναίκα του Μήδεια και τα παιδιά του δέχεται σε γάμο τη Γλαύκη την κόρη του Κρέοντα, Βασιλιά της Κορίνθου. Η Μήδεια θέλοντας να εκδικηθεί τον Ιάσονα στέλνει δηλητηριώδη γαμήλια δώρα με τα οποία φονεύει τόσο τη νύφη όσο και τον πεθερό, στη συνέχεια, αφού σφάζει τα ίδια της τα παιδιά, προς απεριόριστη οδύνη του επιόρκου συζύγου της, φεύγει στην Αθήνα με τη βοήθεια ενός άρματος που το σέρνουν πτερωτοί δράκοντες. 

Ας γυρίσουμε όμως  στη Μήδεια του Θεάτρου Τέχνης, με τη Μαρία Ναυπλιώτου στον ομώνυμο ρόλο και σε σκηνοθεσία της Μαριάννας Κάλμπαρη. Αυτή λοιπόν η νέα Μήδεια ήρθε να μας μιλήσει για μια λυτρωτική εξόντωση που πρέπει να συντελεστεί και που συντελείτε μπροστά στα μάτια μας, επάνω στο συζυγικό κρεβάτι, που από κρεβάτι πόθου και έρωτα έχει πια μετατραπεί σε μια περιστρεφόμενη (κυριολεκτικά, μιας και όντως περιστρέφεται) μέγγενη, μια δαγκάνα που γραπώνει τον Ιάσονα στα δόντια της εκδίκησης της γυναίκας του. 

Η Μήδεια (Μαρία Ναυπλιώτου) και ο Ιάσονας (Χάρης Φραγκούλης) με όχημα την περιστρεφόμενη αυτή κλίνη, τα σώματα τους, την υπέροχη κινησιολογία τους, τα καθηλωτικά τους βλέμματα και το λόγο τρώτε τις σάρκες τους, βουτούν τα χέρια τους και τις ψυχές τους στο αίμα της παιδοκτονίας, βυθίζονται στο πιο μεγάλο άγος, μίασμα, οργή Διός, για να λυτρωθεί ο καθένας με τον τρόπο του, η Μήδεια να εκδικηθεί και ο Ιάσονας να μη μετατραπεί από θρύλος της Αργοναυτικής εκστρατείας σε έναν ακόμα ξεπεσμένο αριστοκράτη.

Η παράσταση ξεκινάει με μια εισαγωγική προσθήκη του λόγου του Αριστοφάνη «περί έρωτα» στο Συμπόσιο του Πλάτωνα. Σύμφωνα λοιπόν με το μύθο του «άλλου μισού» τα χρόνια τα παλιά τα γένη των ανθρώπων ήταν τρία, το αρσενικό που κατάγονταν από τον Ήλιο, το θηλυκό που κατάγονταν από την Γη και το ανδρόγυνο που κατάγονταν από την Σελήνη. Τα τρία αυτά γένη είχαν σώμα κυλινδρικό, με μία ράχη και πλευρά, αλλά δυο κεφάλια, τέσσερα χέρια και πόδια. Τα δυο κεφάλια κοίταζαν αντίθετα το ένα το άλλο και είχαν από δυο γεννητικά όργανα. Οι αρχαίοι αυτοί άνθρωποι είχαν σωματική δύναμη πολύ μεγάλη, αλλά και αλαζονεία. Ο Δίας λοιπόν θύμωσε από την τόση δύναμη και αλαζονεία τους και αποφάσισε να τους τιμωρήσει σκίζοντας τους στα δύο. Από τότε κάθε ένας άνθρωπος ψάχνει μια ολόκληρη ζωή να βρει το άλλο του μισό και να το αγκαλιάσει. Στην παράσταση όλοι οι ήρωες ψάχνουν αυτό το άλλο μισό, τον έρωτα, την αδερφή ψυχή, την προσωπική και διαπροσωπική ολοκλήρωση τους. Ψάχνουν την αγκαλιά. 

«Είναι λοιπόν ο έρωτας μέσα στη φύση μας απ’ τα παλιά τα χρόνια. Αυτός παλεύει να επαναφέρει κάθε άνθρωπο στην πρώτη, στην αρχαία του μορφή. Αυτός μας κάνει συνέχεια να αναζητάμε το κομμάτι που μας λείπει για να γίνουμε ολόκληροι. Και μόνο όταν δυο κομμάτια ενωθούν και γίνουν ένα, τότε μόνο η ανθρώπινη φύση στον πόνο της βρίσκει γιατρειά». 

Απόσπασμα από το «Λόγο του Αριστοφάνη» στο Συμπόσιο του Πλάτωνα

Στο έργο εμφανίζονται δυο Μήδειες, η κανονική Μήδεια (Μαρία Ναυπλιώτου) και ο σκοτεινός της δαίμονας (Αλεξάνδρα Καζάζου), αυτός που την ωθεί στο έγκλημα, η εσωτερική φωνή του κατακλυσμιαίου της πάθους-μίσους. Η Μήδεια βρίσκει το άλλο της μισό στη δαιμονική αυτή εσωτερική φωνή της και το αγκαλιάζει, υφαίνοντας μαζί του την τρομερή εκδίκηση της.

Στην παράσταση θα δείτε έναν υπέροχο, ίσως τον καλύτερο Ιάσονα που είδατε πότε να πέφτει στα δίχτυα αυτής της εκδίκησης, να γραπώνεται από την τρομερή μέγγενη του αλλοτινού συζυγικού κρεβατιού και να ξεσπά, να καταρρέει κυριολεκτικά μπροστά στα μάτια των θεατών στη θέαση του τρομερού κακού. Ο Χάρης Φραγκούλης με εργαλεία το σώμα του, τη φωνή του και κυρίως την κίνηση του μας δίνει μια κορυφαία ερμηνεία. Την ίδια υπέροχη κινησιολογία συναντάμε και στη Μαρία Ναυπλιώτου, η μάνα που γίνεται φόνισσα των παιδιών της, το βλέμματα της, η σιωπή και ο λόγος της. Μια πολύ καλή στιγμή για την Ναυπλιώτου αυτός ο ρόλος. 

«Ολόκληρη μέσα στον όλεθρο βουλιάζω» - Μήδεια
«Δεν είσαι γυναίκα εσύ, είσαι θηρίο ανήμερο, πιο άγριο κι από τη Σκύλλα» - Ιάσονας

Επίσης, την ίδια άψογη κινησιολογία συναντάται και στο χορό. Ένας υποδειγματικός χορός γεμάτος χαρακτήρα, ταλέντο, οργανικά απαραίτητος, να δίνει όγκο στο έργο και ανοίγματα στους κεντρικούς χαρακτήρες. Η Κωσταντίνα Τακάλου μια αποκάλυψη στα μάτια μας, ερμήνευσε έναν από τους καλύτερους Άγγελους. Ο Γεράσιμος Γενατάς επίσης πολύ καλός στο ρόλο του Αιγέα, όπως και ο Αλέξανδρος Μυλωνάς στο ρόλο του Κρέοντα. Ρόλο υποδύεται και η σκηνοθέτις της παράστασης Μαριάννα Κάλμπαρη, αυτό της Τροφού.
Η ζωντανή μουσική και το τραγούδι επί σκηνής δίνουν μια μυσταγωγική, ερωτική και ταυτόχρονα τραγική νότα. Ακούγεται και μια διασκευή του τραγουδιού «Του έρωτα μέγα κακό» του Κραουνάκη.   

«Του έρωτα μέγα κακό
σπαράζεις τους ανθρώπους
Με ματωμένους κόπους
αυτοί που αγάπησαν ξεχνούν
Με ματωμένους κόπους
αυτοί που αγάπησαν πενθούν
για όλη τους τη ζωή» 
Χορός, δεύτερο στάσιμο

Υπεύθυνος για την πετυχημένη μουσική σύνθεση του έργου ο Παναγιώτης Καλαντζόπουλος. Να σημειώσουμε πως εκτός από τους μουσικούς, τόσο ο Χάρης Φραγκούλης, όσο και ο Γεράσιμος Γενατάς παίζουν τρομπέτα και κλαρινέτο αντίστοιχα. 
Η σκηνοθέτης (Μαρία Κάλμπαρη) μας δίνει ένα ζωντανό έργο που ξεφεύγει από το στερεότυπο μονόλογο της Μήδειας. Με έναν οργανικό χορό, ένα πανέξυπνο συστρεφόμενο κρεβάτι-σκηνικό, μουσική, καλές ερμηνείες και υπέροχη κινησιολογία πετυχαίνει όλους τους στόχους της. Μπράβο στην Μαρίζα Τσίγκα για την κίνηση και στον Κωσταντίνο Ζαμάνη για τα έξοχα σκηνικά και κουστούμια. 
Στο σημείο αυτό να πούμε πως στο έργο έχουν γίνει αρκετές αλλαγές από το αρχικό κείμενο. Βασίζεται στη μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά, αλλά εκτός από το εισαγωγικό απόσπασμα του Πλάτωνα, παρουσιάζονται εμβόλιμα και άλλα αποσπάσματα της ελληνικής γραμματείας, όπως του Θεόκριτου, του Πλούταρχου, της Σαμπούς κτλ, σε δραματουργική επεξεργασία της Μαριάννας Κάλμπαρη και της Έλενας Τριανταφυλλοπούλου. 

«Ο έρωτας δε γεννιέται, ούτε πεθαίνει μονομιάς. 
Ο έρωτας σαν το θυμό σιγά σιγά φουντώνει και λειώνει μέσα μας. 
Και σαν αγγίξει την ψυχή, δεν την εγκαταλείπει. 
Ακόμα και αν μαραθεί από το χρόνο ή από τη λογική, δεν την εγκαταλείπει. 
Αφήνει μέσα της όπως αφήνουν πίσω τους οι κεραυνοί- μια φωτιά που σιγοκαίει. 
Ακόμα και η βαθιά λύπη, έρχεται και φεύγει. Ακόμα και η άγρια οργή υποχωρεί και εξαφανίζεται. Ακόμα και ο πόθος ο αχόρταγος έρχεται η ώρα που ησυχάζει. 
Του έρωτα όμως η πληγή, μένει ανοιχτή ακόμη κι όταν το θηρίο απομακρυνθεί. Και κανείς δεν μπορεί να πει τι ήταν, πώς ξεκίνησε και πώς βυθίστηκε του θηρίου το κεντρί τόσο βαθιά μες στην ψυχή». 

Πλούταρχου Ερωτικός

Και ξανά γυρίζουμε στο αρχικό αντιδεοντολογικό μας ερώτημα: λύθηκαν τα μάγια της παράστασης του 1997, φτάσαμε εκείνο το άφταστο όριο. Κατά τη γνώμη μου ναι, τα μάγια λύθηκαν και το όριο το φτάσαμε σε αρκετά σημεία. Ίσως όχι στο ρόλο ζωής της Καραμπέτη (άλλωστε ρόλος ζωής είναι αυτός), όμως είδαμε μια διαφορετική αλλά σπουδαία και ισάξια παράσταση.   

Γνώμη: Αναστάσιος Νέστορας 

Το Χειροκρότημα εδώ:
https://www.youtube.com/watch?v=3MYShRDf604

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ:
http://www.stellasview.gr/2017/07/2707.html

Συντελεστές: 
Σκηνοθεσία: Μαριάννα Κάλμπαρη. 
Πρωταγωνιστούν: Μαρία Ναυπλιώτου, Χάρης Φραγκούλης και αλφαβητικά οι Γεράσιμος Γεννατάς, Μαριάννα Κάλμπαρη, Αλεξάνδρα Καζάζου, Σύρμω Κεκέ, Ιωάννα Μαυρέα, Αλέξανδρος Μυλωνάς, Φωτεινή Μπαξεβάνη, Κωνσταντίνα Τάκαλου, Θεοδώρα Τζήμου. 
Στο Χορό συμμετέχουν: Λήδα Κουτσοδασκάλου, Βασιλίνα Κατερίνη, Μάριος Κρητικόπουλος, Ευθύμης Χαλκίδης, Αλέξανδρος Σκουρλέτης.
Παίζουν οι μουσικοί:  Παναγιώτης Καλαντζόπουλος (κιθάρα), Κλέων Αντωνίου (ηλεκτρική κιθάρα), Βάϊος Πράπας (μπάσο – κρουστά), Κωνσταντίνος Ευστρατίου (μεταλλόφωνο).
Μαρίζα Τσίγκα κίνηση και Κωσταντίνος Ζαμάνης σκηνικά και κουστούμια.